Sui là blockchain layer-1 được phát triển bởi Mysten Labs, đội ngũ của Mysten Labs phần lớn đến từ dự án Diem (đây là dự án do Facebook đứng sau). Sui blockchain được nghiên cứu và phát triển dựa trên ngôn ngữ lập trình Move, ngôn ngữ lập trình này dựa trên ngôn ngữ lập trình Rust nhưng được tối ưu và dễ dàng sử dụng hơn.
Sui có một bước phát triển nhảy vọt khá đáng kể về khả năng mở rộng (Scalability) bằng cách kích hoạt Parallel Agreement (Thoả thuận song song) trong các giao dịch độc lập. Các Validators của Sui sẽ thực thi các giao dịch này bằng cách sử dụng Byzantine Consistent Broadcast, giúp bỏ qua chi phí của của thuật toán đồng thuận tổng thể (Global Consensus Overhead) mà không cần phải hy sinh đi tính bảo mật. Trong các thử nghiệm do Mysten Labs thực hiện. Sui đã đạt được thông lượng đỉnh 160,000 TPS với độ trễ 3 giây. Phần lớn được duy trì ngay cả khi có lỗi.
Điểm đặc biệt của Sui blockchain là sử dụng khả năng mở rộng theo chiều ngang để duy trì chi phí gas thấp cùng khả năng sử lý giao dịch cao. Để hiểu về việc mở rộng theo chiều ngang và chiều dọc là như thế nào thì các bạn có thể hình dung như này:
Ví dụ: Trong vận chuyển hàng hoá thì để duy trì được tốc độ cũng sự ổn định của dịch vụ khi số lượng hàng hoá tăng lên thì những nhà vận chuyển sẽ có 2 cách để thực hiện:
Mua xe tải có kích thước lớn hơn để chứa được nhiều hàng hoá hơn.
Mua nhiều xe hơn và tăng lưu lượng vận chuyển đơn hàng.
Tương tự như trong Blockchain thì khi blockchain phát triển theo chiều dọc thì khi số lượng giao dịch tăng lên cần phải mở rộng mạng lớn hơn theo dạng như:
Đối với phát triển theo chiều dọc thì cần máy tính mạnh hơn để xử lý và vận hành node lớn hơn.
Đối với phát triển theo chiều ngang thì chỉ cần tăng số lượng máy tính để vận hành nhiều node hơn.
Về cơ bản thì cả 2 hướng phát triển này đều có những ưu và nhược điểm như đối với phát triển theo chiều dọc thì hạn chế về mặt phát triển phần cứng tuy nhiên lại khá dễ để phát triển còn đối với phát triển theo chiều ngang thì thông lượng tổng thể của cả mạng lưới phát triển tốt hơn tuy nhiên lại mất khả nhiều thời gian để xây dựng và phát triển.
Ngoài ra, để tăng khả năng trải nghiệm cũng như tiếp cận tốt đối với người dùng web3 thì Sui cấp quyền cho các Developers với các công cụ khác nhau để tận dụng sức mạnh của Sui Blockchain. Sui Development Kit (SDK) sẽ cho phép các Developers xây dựng mà không có bất kỳ cản trở nào.
Về cơ bản thì $SUI cũng giống với các loại token của các blockchain layer 1 khác đều có thể sử dụng như:
Government: Bỏ phiếu cho các đề xuất quản trị dự án.
Transaction fee: SUI được sử dụng làm tiền tệ để thanh toán gas cho tất cả các hoạt động trên Sui blockchain.
Staking/bonding/slashing asset: Validators staking SUI để tham gia quá trình đồng thuận giao dịch. Trong trường hợp gian lận, SUI token của họ sẽ bị cắt xem như hình phạt.
Hoàn thiện thiết kế và triển khai Sui Move – một ngôn ngữ lập trình được phát triển trên nền tảng ngôn ngữ Move
Công khai bộ mã nguồn mở cơ chế đồng thuận Narwhal/Tusk
Ra mắt public Devnet cho những builder sớm trên Sui và các đối tác
Ra mắt Sui Explorer
5000 nodes hiện đang chạy ở 65 quốc gia và 271 thành phố.
Như đã được đề cập từ đầu thì Sui được phát triển bởi Mysten Labs là các cựu giám đốc điều hành của Meta và các kiến trúc sư hàng đầu của blockchain Diem.
Giám đốc điều hành Mysten Labs Evan Cheng đã có 16 năm làm việc tại các công ty công nghệ như Apple và Meta (Facebook trước đây). Evan Cheng và 3 nhân viên cũ khác của Facebook – Sam Blackshear, Adeniyi Abiodun và George Danezis – đã làm việc trong nhóm Novi Financial của Meta để giúp phát triển blockchain Diem và ngôn ngữ lập trình Move.
Vào tháng 8 vừa rồi thì đội ngũ của MystenLabs đã raise được thêm 300m$ đẩy mức định giá của dự án lên con số là 2B$ với sự góp mặt của các quỹ lớn trong thị trường bao gồm: FTX, Binance Labs, Coinbase Ventures, Circle Ventures, Lightspeed Venture Partners, a16z,….
Có thể nói thì SUI blockchain đang là đối thủ cạnh tranh lớn đối với Aptos cũng như Solana hiện nay trên thị trường khi các Layer 1 này đều đang gây được nhiều sự chú ý cũng như đều được support từ các quỹ lớn trong thị trường.
Hệ sinh thái của Sui vẫn còn rất mới, mạng lưới chỉ mới ở giai đoạn DevNet, chưa có nhiều dự án công bố triển khai trên mạng lưới này. Tuy nhiên, cũng không phải là chưa có gì, đã có những dự án đầu tiên xuất hiện ở các mảng khác nhau:
AMM/DEX: MovEX là dự án đầu tiên thuộc mảng này xuất hiện. Dự án này sẽ là phiên bản kết hợp của AMM và Order Book DEX, có hỗ trợ Move nên có thể chạy trên cả Sui và Aptos. Tuy nhiên, vẫn chưa ra mắt sản phẩm chính thức.
Infrastructure: Ở mảng này đã xuất hiện 2 dự án là Shinami và ChainX. Shinami là dự án cung cấp dịch vụ API và dịch vụ node cho nhà phát triển trên Sui. Trong khi đó, ChainX là dự án L2 cho BTC đã xuất hiện từ lâu, có khả năng mở rộng iBTC sang các hệ sinh thái sử dụng ngôn ngữ lập trình Move.
Wallet: Ngoài ví Sui được phát triển bởi chính Mysten Labs, còn có các dự án khác nữa như ví Ethos. Đây là dự án đến từ Nod Labs và đang được xây dựng trên DevNet, mới chỉ có bản early access.
NFT: Có thể nói đây là mảng phát triển tích cực nhất của Sui. Tuy mới chỉ có 1 dự án Collectible là Sui Punks, Sui đã có tới 2 NFT Marketplace rất được chú ý là BlueMove và Sui Gallery. Trong đó Sui Gallery đã bắt đầu có những đợt NFT drop đầu tiên, cho phép người dùng mint NFT trên Sui devnet. Ngoài ra, trên Sui cũng đó có dự án Name Service, dự án làm về Name Service các tên miền đuôi “.sui”.
Cổng thông tin cho Move launguage: https://movemarketcap.com/movex/ Đây là trang web tổng hợp các dự án được launch trên cả Sui và Aptos, có thể theo dõi trên này để tìm ra các dự án mới được hình thành trên 2 hst mới này.
Nhìn chung hệ sinh thái Sui còn khá mới, các mảnh ghép cơ bản vẫn chưa xuất hiện đầy đủ. Dẫu vậy, có thể thấy xu hướng phát triển của các dự án trên Sui vẫn theo thứ tự ưu tiên được xác định trước (NFT, Game, DeFi, Social…). Đây có thể cơ hội để chúng ta có thể trải nghiệm các dự án trên hệ sinh thái và có cơ hội nhận nhận được Airdrop.
Sui đang nhận được nhiều sự quan tâm từ các quỹ đầu tư hàng đầu trên thị trường và thu hút số lượng người quan tâm lớn mặc dù chưa ra mainet. Với đội ngũ giàu kinh nghiệm, Sui được hứa hẹn là kỳ lân tiếp theo của thị trường crypto trong giai đoạn sắp tới.
